Niemcy są postrzegane jako kraj bogatych ludzi. W związku z tym wielu sądzi, że inwestowanie w odnawialne źródła energii nie generuje protestów społecznych, nawet w sytuacji, w której to konsumenci składają się na dotacje do nowych instalacji. Faktycznie dla wielu Niemców koszt energii to zaledwie 2% budżetu domowego, ale są też tacy, którzy wzrost cen energii odczuwają znacznie bardziej: bezrobotni i korzystający z pomocy społecznej. To nawet 3,5 mln niemieckich gospodarstw domowych. Dla nich też przygotowano energetyczną rewolucję.

Program przygotowało stowarzyszenie niemieckich agencji energetycznych oraz niemieckie stowarzyszenie Caritas, tym samym w ochronę klimatu włączyła się istotna organizacja kościelna. – W przypadku rodzin o niskich dochodach ważna jest rozmowa w cztery oczy. Dlatego razem z Caritas kształcimy bezrobotnych, którzy nie mogą znaleźć pracy od długiego czasu, na doradców energetycznych. Posiadają oni nie tylko potrzebne umiejętności, aby udzielić porady, ale są w stanie lepiej porozumieć się z potrzebującymi, ponieważ znajdują się w bardzo podobnej, co oni sytuacji – objaśnia filozofię programu prezes stowarzyszenia niemieckich agencji energetycznych Michael Geissler w wywiadzie dla "Frankfurter Rundchau"¹.

Faktycznie doradcami energetycznymi stają się długoterminowi bezrobotni. Otrzymują oni intensywny kurs z zakresu oszczędzania energii nie tylko teoretyczny, lecz także praktyczny, ponieważ w swojej pracy będą sami instalować urządzenia elektryczne. Kurs trwa aż 100 godzin wykładowych. Kursanci sami mają niskie dochody i dzięki kursowi mogą oszczędzać energię we własnym zakresie i przekonać się, że rady, które będą dawać, faktycznie działają. Jednocześnie osoby, które zgłaszają się po pomoc, robią to częściej, wiedząc, że dają pracę komuś w potrzebie. W tym przypadku doradca energetyczny jest bezrobotnym, który wraca na rynek pracy z nowymi umiejętnościami i wypróbowuje je w praktyce ze świadomością, że tego typu umiejętności będą coraz bardziej cenione nie tylko w pomocy społecznej, lecz także w biznesie.

W jaki sposób udzielana jest pomoc?

Po pierwsze, pomoc udzielana jest na żądanie rodzin o niskich dochodach. Trzeba umówić się na spotkanie z doradcami, którzy zawsze pojawiają się we dwójkę. Przy pierwszej wizycie sprawdzane jest domowe zużycie prądu, m.in. poprzez bezpośredni pomiar i doradcy wymieniają się z domownikami pierwszymi spostrzeżeniami. Przy drugiej wizycie doradcy dokonują rewolucji energetycznej w domu. Żarówki wymieniane są na energooszczędne, wymieniane są cieknące krany lub zakładane perlatory, montuje się listwy przebiciowe lub wyłączniki stand-by, a także czasowe wyłączniki prądu. Urządzenia te darowane są domownikom bezpłatnie wraz z opracowanym przez doradców planem długoterminowych oszczędności.

Jest to tak zwana pierwsza pomoc, z której korzystają wszyscy zgłaszający się. Jeśli potrzebne są dalsze usprawnienia w zakresie ogrzewania lub ocieplenia mieszkania, domownicy otrzymują kupon wartości 5 euro na udzielenie dalszych porad przez specjalistów z tej dziedziny. Faktycznie korzysta z tej możliwości ok. 14% zgłaszających się.

 

 

Program działa od 2008 roku w całych Niemczech. Doradcę energetycznego można zaleźć w każdym regionie. Faktycznie na koniec 2012 roku było ponad 100 punktów, do których można było się zgłosić po poradę. Do końca 2012 roku udzielono pomocy ponad 70 tys. gospodarstw domowych o niskich dochodach, czyli ok. 2% ubogich niemieckich rodzin. Niemniej jednak zachęcony powodzeniem programu niemiecki minister środowiska Peter Altmaier w sierpniu 2012 roku zapowiedział, że pomoc w zakresie oszczędności energii powinny otrzymać wszystkie niemieckie gospodarstwa domowe.

Mniej bezrobotnych, więcej pracowników

W pierwszym roku przeszkolono 746 bezrobotnych, spośród których tylko 22% zrezygnowało z podjęcia się działań doradczych, co stanowiło mniejszy współczynnik rezygnacji niż w innych programach aktywizacji bezrobotnych. Jednocześnie wśród tych, którzy zdecydowali się prowadzić porady, aż 24% znalazło nową pracę, podczas gdy w innych programach aktywizacji współczynnik zatrudnienia wynosi zwykle od 15 do 20%.

Mniej wydatków, bogatsze rodziny

Wyliczone w okresie dwóch lat funkcjonowania programu oszczędności energii przypadające w jednym roku na gospodarstwo domowe wynoszą 413 kWh prądu, 321 KWh ciepła i 10 m3. Przekłada się to na obniżenie zużycia w stosunku do zapotrzebowania przeciętnego gospodarstwa domowego, któremu udzielono pomocy, w zakresie zużycia ciepła o 3% i prądu aż o 14%. Faktyczne pieniądze zaoszczędzone przez gospodarstwa domowe to przeciętnie 87 euro na zużyciu prądu i 151 euro na zużyciu wody i ciepła w ciągu roku.

Mniej gazów cieplarnianych, czystsze środowisko

W latach 2008-2010 dzięki programowi zaoszczędzono 22 337 134 kWh energii rocznie w postaci prądu lub ciepła. Taka oszczędność energii pozwoliła uniknąć emisji 10 755 ton dwutlenku węgla rocznie.

 

Przypisy:

1. "Das wirkt", wywiad Lucasa Lamberty z Michaelem Geisslerem, "Frankfurter Rundschau", 17 sierpnia 2012. Tłumaczenie z niemieckiego: Wojciech Szymalski.

 

dr Wojciech Szymalski, Instytut na rzecz Ekorozwoju

 

Wykorzystano materiały:

Prezentacja Silke Karcher z niemieckiego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Energetyki Jądrowej przedstawionej 14 maja 2013 roku w Warszawie na seminarium demosEUROPA na temat klimatu i polityki energetycznej.

Materiały ze strony internetowej www.stromspar-check.de, w tym:
- Bundesverband der Energie-und Klimaschutzagenturen Deutschlands (eaD) e. V. oraz Deutscher Caritasverband e.V., Stromspar-Check für einkommens-schwache Haushalte, Projektbericht Phase I – Kurzfassung, (12/2008 – 08/2009), Berlin und Freiburg, 15.02.2010
- Prezentację dr Kertis Tews Evaluierung des Projektes „Stromspar-Check für einkommensschwache Haushalte" Ergebnisse zur erzielten Energieeinsparung/Klimawirkung in Phase 1 und 2 (2008-2010) präsentiert auf der 2. Sitzung des Beirats Stromspar -Check am 24.10.2012 im BMU, Berlin. TU Berlin.

 

Uwagi:

Jest to dwunasty z artykułów w opracowanym przez dr Wojciecha Szymalskiego cyklu "Oblicza Energiewende", w którym co tydzień prezentujemy inną twarz zmian w niemieckiej gospodarce i społeczeństwie związanych z przejściem na odnawialne źródła energii. Zapraszamy na energetyczną wycieczkę po Niemczech.

Cykl artykułów powstał w ramach projektu LIFE+ "Dobry klimat dla powiatów", a jego źródłowym miejscem publikacji jest portal www.chronmyklimat.pl. Wszystkie artykuły z cyklu są udostępnione na licencji Creative Commons CC-BY-SA 3.0 PL (creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/).

 

 

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada Fundacja – Instytut na rzecz Ekorozwoju, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.