Chociaż w Europie budownictwo energooszczędne i pasywne staje się coraz bardziej popularne, to w Polsce tego typu inwestycje nadal należą do rzadkości. Jeszcze trudniej znaleźć dom z certyfikatem potwierdzającym standard pasywności – jak dotąd takich budynków jest w Polsce zaledwie kilka. Wkrótce kolejny certyfikowany dom pasywny zostanie wybudowany w okolicach Warszawy.

Kompleks energooszczędnych i pasywnych domów jednorodzinnych (osiedle „Strumień”) powstaje w niewielkiej miejscowości Solec, położonej ok. 25 km na południe od centrum Warszawy (gm. Góra Kalwaria). Osiedle zlokalizowane jest w bliskim sąsiedztwie miasta Konstancin-Jeziorna, w otulinie Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. Wraz z Kampinoskim Parkiem Narodowym i Mazowieckim Parkiem Krajobrazowym jest on cenną przyrodniczo przeciwwagą dla zurbanizowanych terenów aglomeracji warszawskiej. Tak bliskie naturze położenie, przy jednocześnie niedużej odległości od stolicy, niewątpliwie stanowi zaletę tego osiedla.

Inwestycja realizowana jest przez firmę „Domy i domki”, będącą zarówno deweloperem, jak i generalnym wykonawcą przedsięwzięcia. Specjalizacja w budowie domów w technologii szkieletowej pozwoliła inwestorowi zrealizować już ponad 500 tego typu budynków na terenie całej Polski (głównie dla klientów indywidualnych). Od pewnego czasu w ofercie firmy są także gotowe domy przeznaczone na sprzedaż, m.in. budynki wznoszone w ramach osiedla „Strumień”. Realizacja inwestycji rozpoczęła się w wiosną 2011 roku, a termin jej zakończenia w dużej mierze zależy od zainteresowania wśród potencjalnych nabywców.

Kompleks przestronnych domów jednorodzinnych

Osiedle utrzymane jest w nowoczesnej stylistyce, podkreślanej m.in. poprzez proste bryły budynków, rozległe tarasy oraz przestronne przeszklenia. Do współczesnego charakteru nawiązuje także biało-szara kolorystyka elewacji, wzbogacona o drewniane (oraz imitujące drewno) elementy.

Energooszczędny dom wybudowany jako pierwszy z dziewięciu przewidzianych w tym miejscu budynków
(fot. ChronmyKlimat.pl)

W planie osiedla „Strumień” przewidziano 9 budynków jednorodzinnych w zabudowie wolnostojącej oraz prowadzącą do nich wspólną drogę dojazdową. Każdy z domów ma przynależny sobie teren ogródka (o powierzchni w granicach 900-1300 m²).

Powierzchnie domów zaprojektowanych w ramach osiedla wahają się pomiędzy 130 a 200 m². Wnętrza wszystkich budynków charakteryzują się dość klasycznym układem przestrzenno-funkcjonalnym. Otwarta strefa dzienna (salon połączony z kuchnią i jadalną), dodatkowa łazienka oraz pomieszczenia techniczne zlokalizowane są na parterze. Na piętrze zaś zaplanowano sypialnie, garderoby oraz główne łazienki. Cechą charakterystyczną każdego z projektów są także rozległe tarasy. Ponadto wszędzie przewidziano garaż (w zależności od powierzchni domu jedno- lub dwustanowiskowy).

Przestronne tarasy uwzględniono w projekcie każdego domu (fot. ChronmyKlimat.pl)

Domy o różnym standardzie energetycznym

Poszczególne projekty różnią się między sobą nie tylko wielkością czy układem funkcjonalno-przestrzennym, ale także standardem energetycznym. W planie osiedla przewidziano bowiem zarówno budynki energooszczędne, jak i certyfikowany dom pasywny.

Dotychczas rozpoczęto budowę trzech z dziewięciu domów zaplanowanych w ramach osiedla – dwa z nich to domy energooszczędne, trzeci zaś został wzniesiony w standardzie pasywnym. Wykonawca zdecydował się realizować swoją inwestycję stopniowo – kolejne domy będę budowane wraz z ich sprzedażą (budowa każdego trwa ok. 4-5 miesięcy).

Dom pasywny w trakcie budowy oraz kolejny z energooszczędnych budynków powstających na terenie osiedla (fot. ChronmyKlimat.pl)

Jak przewiduje inwestor, pozostałe sześć domów najprawdopodobniej zostanie wybudowanych w standardzie energooszczędnym, jednak ostateczna decyzja należeć będzie do przyszłych nabywców. Jeśli tylko pojawi się takie zamówienie, to projekty kolejnych budynków mogą zostać dostosowane do spełnienia wymagań stawianych budynkom pasywnym.

― Na tym etapie realizacji projektu pozostałe domy planujemy wybudować w standardzie energooszczędnym, a tylko jeden certyfikować jako pasywny. Obecnie domy budowane w standardzie pasywnym cieszą się mniejszym zainteresowaniem wśród klientów ze względu na konieczność poniesienia wyższych nakładów początkowych, a co za tym idzie –zaciągnięciem większego kredytu ― mówi Jacek Dąbrowski, konstruktor i właściciel firmy „Domy i domki”.

Pierwszy z wybudowanych na terenie osiedla domów to budynek energooszczędny o powierzchni użytkowej 130 m², który jak dotąd funkcjonuje jako obiekt pokazowy. ― Prace związane z budową tego domu są najbardziej zaawansowane. Celowo nie został on wykończony, ponieważ, jak pokazuje nasze doświadczenie, klienci bardzo często chcą wprowadzać w projektach liczne zmiany ― wyjaśnia inwestor. Na osiedlu „Strumień” rozpoczęła się także budowa drugiego z zaprojektowanych budynków energooszczędnych (o powierzchni 150 m²).

Trzeci z wzniesionych budynków to dom pasywny o powierzchni użytkowej 150 m², który obecnie znajduje się w fazie wykończenia. Projekt domu został już zweryfikowany pod kątem wymogów stawianych przez Instytut Budynków Pasywnych w Darmstadt. Fakt ten potwierdza zaświadczenie przyznane przez Polski Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej (PIBPiEO) – jedyną jednostkę w naszym kraju upoważnioną do prowadzenia certyfikacji budynków pasywnych. Jednak pozytywna weryfikacja projektu architektonicznego to jedynie pierwsza faza kilkuetapowego procesu certyfikacji. Warunkiem uzyskania certyfikatu (już dla wykończonego domu) będzie m.in. spełnienie norm szczelności oraz pozytywna weryfikacja prac przewidzianych zarówno w projekcie architektonicznym, jak i w rekomendacjach PIBPiEO.
― Aktualnie prowadzimy prace związane z doszczelnieniem budynku. W przypadku budownictwa pasywnego spełnienie wytycznych dotyczących szczelności jest jednym z podstawowych wymagań, często trudnym do spełnienia pomimo staranności włożonej w realizację projektu. Pod koniec budowy, przy użyciu specjalnych taśm i różnego rodzaju preparatów, doszczelniamy wszystkie przeloty i instalacje, aby mieć pewność, że budynek spełni wymagania stawiane certyfikowanym domom pasywnym ― wyjaśnia konstruktor.

Pasywny dom budowany zgodnie z wytycznymi Instytutu Budynków Pasywnych w Darmstadt
(fot. ChronmyKlimat.pl)

Energooszczędne i pasywne domy szkieletowe

Budynki charakteryzują się zwartą bryłą, która minimalizuje ryzyko występowania mostków cieplnych. Zostały zaprojektowane w taki sposób, aby możliwie w największym stopniu pozyskiwać energię ze słońca. Największe przeszklenia (tzw. ogrody zimowe) zostały zaplanowane od strony południowej (jednak okna mają ekspozycję południowo-wschodnią i południowo-zachodnią). Zdaniem inwestora takie rozłożenie jest dobre zarówno z perspektywy zimowego pozyskiwania energii, jak i mniejszego przegrzewania się latem.

Przeszklenia zaplanowane od słonecznej strony (fot. ChronmyKlimat.pl)

Budynki wnoszone są w drewnianej konstrukcji szkieletowej i wszystkie cechują się ponadstandardową izolacją. W domach energooszczędnych do ocieplenia ścian zewnętrznych zastosowano 30-centymetrową warstwę izolacji (20-centymetrowa warstwa wełny mineralnej połączona z 10-centymetrową warstwą styropianu). W budynku pasywnym natomiast grubość izolacji ścian została zróżnicowania – od strony słonecznej wykorzystano 35-centymetrową izolację, zaś pozostałe ściany ocieplono 40-centymetrową warstwą (w tym przypadku także zastosowano połączenie wełny i styropianu). Skośne dachy zostały ocieplone wełną z gruzem styropianowym (40- lub 50-centymetrową warstwą w przypadku domu pasywnego), tak aby pogodzić potrzeby izolacyjne z przeciwpożarowymi. W projektach uwzględniono także izolację fundamentów (styropianową w domach energooszczędnych i poliuretanową w budynku pasywnym).

Drewniany szkielet wypełniony izolacją z wełny mineralnej i styropianu (fot. ChronmyKlimat.pl)

Odpowiednio zaizolowane zostały także zastosowane w budynkach okna i drzwi. W przypadku pierwszego z wnoszonych budynków, czyli domu energooszczędnego, zdecydowano się na wybór okien o różnych parametrach, dobranych w zależności od położenia względem stron świata. Od północy i wschodu zaplanowano stosunkowo małą liczbę okien i wybrano te, o wysokiej szczelności (trzyszybowe o współczynniku przenikania ciepła dla okna w granicach 0,8 W/m²K). Natomiast po stronie słonecznej – czyli tam, gdzie jest pozyskiwana energia – zastosowano okna dwuszybowe. Mają one słabsze parametry, ale pozwalają uzyskać trochę wyższy współczynnik wykorzystania energii słonecznej. Jak wyjaśnia inwestor, takie podejście – zgodne z obowiązującą 5 lat temu wiedzą w zakresie budownictwa energooszczędnego – obecnie jest już nieaktualne. W domu pasywnym zastosowano zatem nowsze i jeszcze bardziej szczelne okna (wszystkie trzyszybowe o współczynniku przenikania ciepła dla okna poniżej 0,8 W/m²K).

Od frontu (czyli strony północno-wschodniej) zaplanowano mniejszą liczbę przeszkleń
(fot. ChronmyKlimat.pl)

Wymianę powietrza w domach budowanych na osiedlu „Strumień” zapewnia system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (wyposażony w rekuperator o sprawności ponad 80%). Ponadto budynki zostały przygotowane do ewentualnego montażu gruntowych wymienników ciepła, jednak ich zastosowanie pozostawione zostało do decyzji nabywców konkretnych domów (jest to koszt w granicach 5,5 tys. zł). Zadaniem gruntowego wymiennika ciepła jest wspomaganie systemu wentylacyjno-grzewczego. Zakopane w ziemi urządzenie, wykorzystując stałą temperaturę gruntu na odpowiedniej głębokości, wstępnie podgrzewa powietrze wprowadzane do domu zimą, a latem je ochładza.

Deweloper pozostawił nabywcom domów także wybór w zakresie systemu grzewczego, który w okresie zimowym będzie wykorzystywany do ogrzewania pomieszczeń. Przygotowane zostały odpowiednie połączenia instalacji, a także ogrzewanie podłogowe na parterze i grzejniki na piętrze, jednak wybór źródła ciepła zależy od decyzji klienta.
― Ogrzewanie domów energooszczędnych i pasywnych nie jest ściśle zdefiniowane, dlatego wybór w zakresie systemu ogrzewania pozostawiamy nabywcom – może to być zarówno pompa ciepła, piec opalany biomasą, kocioł gazowy czy nawet grzejnik elektryczny. Cechą tego typu budownictwa jest bardzo małe zużycie energii, a decyzję o tym, co będzie zużywane, pozostawiamy przyszłym użytkownikom. Nie ma obowiązku montowania np. nowoczesnej pompy ciepła, chociaż takie rozwiązanie byłoby z pewnością najbardziej efektywne z perspektywy późniejszych kosztów eksploatacyjnych. Oczywiście sugerujemy klientom najefektywniejsze rozwiązania, ale już sama decyzja inwestycyjna zależy od nabywcy konkretnego domu ― wyjaśnia Jacek Dąbrowski. Podobne podejście dotyczy także sposobu przygotowywania ciepłej wody użytkowej – w założeniu wykorzystywana ma być w tym celu pompa ciepła, ale w zależności od decyzji przyszłych mieszkańców może to być także np. dwufunkcyjny piec gazowy, elektryczny bojler czy kolektory słoneczne. Zatem ostateczna konfiguracja systemu grzewczego będzie ustalana indywidualnie dla każdego z budynków.

Domy na osiedlu „Strumień” zostały ponadto wyposażone w uproszczone systemy zarządzania budynkiem, które za pomocą multimedialnej aplikacji pozwalają zdalnie sterować pracą urządzeń elektrycznych (np. regulować oświetlenie czy temperaturę w danych pomieszczeniach).

Niskie zapotrzebowanie na energię

Zgodnie z obliczeniami wykonanymi dla budynku pasywnego na osiedlu „Strumień”, zapotrzebowanie na energię grzewczą dla tego domu wynosi dokładnie 14,6 kWh/m²/rok, a więc spełnia normy standardu pasywnego (zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania tego typu budynku powinno wynosić poniżej 15 kWh/m²/rok). Domy energooszczędne budowane na omawianym osiedlu charakteryzują się zapotrzebowaniem na energię do ogrzewania poniżej 40 kWh/m²/rok.
― Oznacza to, że 40 kilowatogodzin (lub odpowiednio 15) wystarcza na utrzymanie 1 m² przez cały rok. Dla porównania przeciętny – czyli budowany zgodnie z polskim prawem – dom zużywa rocznie ponad 120 kWh/m², więc w przypadku domów pasywnych mówimy o niemal dziesięciokrotnym zredukowaniu zużycia energii dla celów mieszkalnych” ― wyjaśnia konstruktor.
Zapotrzebowanie na energię pierwotną, która określa całkowitą efektywność budynku, wynosi odpowiednio 15,3 kWh/m²/rok dla domu pasywnego i 32,6 kWh/m²/rok dla budynków energooszczędnych.

Koszty zakupu i eksploatacji

Koszty budowy domów (wykończenie do tzw. stanu deweloperskiego) kształtują się w przedziale od 300 do 550 tys. zł (w zależności od powierzchni i standardu energetycznego). Dodatkowym kosztem będzie wyposażenie budynku w instalacje służące do ogrzewania/chłodzenia pomieszczeń i przygotowywania ciepłej wody użytkowej (zatem w zależności od wybranego systemu koszty wzrastają od kilku do ok. 50 tys. zł). Potencjalny nabywca musi uwzględnić także wydatki związane z zakupem działki (w tym jej ogrodzeniem, utwardzeniem i doprowadzeniem instalacji oraz drogi), które w zależności od powierzchni posesji kształtują się w przedziale 260 do 390 tys. zł.

Domy budowane na osiedlu „Strumień”, ze względu m.in. na metraż, wyposażenie i lokalizację, to z pewnością oferta skierowana do bardziej zamożnej części społeczeństwa, jednak ich nabywcy mogą w przyszłości liczyć na obniżenie kosztów ich utrzymania. Jak wyjaśnia inwestor, szacowanie kosztów eksploatacyjnych na tym etapie budowy jest bardzo trudne, ponieważ zależą one od wybranych przez najemcę instalacji grzewczych oraz w dużej mierze od sposobu użytkowania domu, czyli nawyków przyszłych mieszkańców.
― Jednak na podstawie eksploatacji domów już wybudowanych przez naszą firmę dla prywatnych inwestorów mogę stwierdzić, że opłaty za energię w przypadku energooszczędnych budynków o powierzchni ok. 200 m² wyposażonych w pompy ciepła wynoszą ok. 1500 zł rocznie ― dodaje Jacek Dąbrowski. Dla porównania, zgodnie z obliczeniami Krajowej Agencji Poszanowania Energii, koszty eksploatacji standardowego budynku¹ o zbliżonym metrażu (ogrzewanego gazem) mogą wynosić prawie 7000 zł rocznie (w przypadku ogrzewania energią elektryczną ponad 15000 zł rocznie).

Odwołując się do własnych doświadczeń i rozmów prowadzonych z klientami, deweloper ocenia, że idea budownictwa energooszczędnego, a tym bardziej pasywnego, nie jest szeroko znana polskiemu społeczeństwu. Jednak m.in. dzięki coraz większej obecności tej tematyki w prasie i innych środkach masowego przekazu, sytuacja ulega poprawie.

― Z propagowaniem idei budownictwa energooszczędnego czy pasywnego nie powinniśmy zwlekać, ponieważ jest to element całościowego spojrzenia na rozwój gospodarczy i przyszłość kolejnych pokoleń. Już teraz powinniśmy starać się żyć w sposób zrównoważony, funkcjonując w środowisku jako jeden z jego uczestników, a nie jego dominator ― uważa deweloper.

Przypisy:
1. Wg przyjętych przez KAPE założeń jest to budynek o zapotrzebowaniu na energię cieplną do ogrzewania na poziomie 120 KWh/m² powierzchni użytkowej na rok.

 

Anna Dąbrowska

ChronmyKlimat.pl
Energooszczędne 4 kąty