Książki / raporty

Zakończenie projektu „Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo” (14112)

2012-03-22


klimat_IMGWW dniach 14-15 marca 2012 r. odbyła się konferencja "Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju", podsumowująca wyniki prac badawczych w ramach projektu "Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo". Rozpoczęcie przedsięwzięcia przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wynikało z potrzeby oszacowania skutków ekonomicznych i społecznych dla Polski, jakie niosą za sobą zmiany klimatyczne. Badania mają strategiczne znaczenie dla rozwoju gospodarczego państwa.

Wzajemne oddziaływanie na siebie środowiska naturalnego i człowieka to proces złożony – naturalne procesy warunkują życie na Ziemi, ale zarazem mogą stanowić dla niego zagrożenie. Tym większe, im bardziej człowiek zakłóca ich równowagę. Obecnie obserwujemy stopniowy wzrost temperatury atmosfery ziemskiej (z przyczyn zarówno naturalnych, jak i antropogenicznych), czego skutkiem jest coraz częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych. Prof. Halina Lorenc z IMGW uważa, że w ciągu następnych dwóch dekad średnia temperatura w Polsce może wzrosnąć o 0,2-0,4 st. C, a wraz z nią zwiększy się liczba ekstremów.

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej rozpoczął prawie trzy lata temu realizację projektu badawczego "Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo", w ramach działania Programu Operacyjnego „Innowacyjna Gospodarka". Instytucją zarządzającą jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Ten interdyscyplinarny projekt ma na celu kompleksową ocenę wpływu zmian klimatu na środowisko, gospodarkę oraz społeczeństwo, a dzięki temu opracowanie adekwatnych rozwiązań adaptacyjnych.

Projekt wypełnia cele PO IG w zakresie wsparcia prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych służących budowie zrównoważonej, innowacyjnej gospodarki. Innowacyjność oznacza tu przygotowanie i wdrożenie rezultatów badań wspomagających działania ekonomiczne i społeczne kraju, uwzględniające spodziewane zmiany klimatyczne.

W projekcie zmiany klimatu zdefiniowano jako "postępujący proces zmian fizycznych i chemicznych w strukturze atmosfery polegający na tym, że czynniki powodujące ten proces prowadzą do ustalenia się nowego stanu równowagi całego systemu klimatycznego względem stanu wyjściowego".

Na konferencji podsumowującej projekt prelegenci mówili o zagrożeniach hydro- i meteorologicznych oraz wyzwaniach, jakie w związku z nimi stoją przed polskimi organami administracji. Z analiz wynika, że opady w Polsce będą występowały rzadziej, ale będą bardziej intensywne. Zwiększy się ryzyko lokalnych powodzi typu flash flood oraz suszy i pożarów. Częściej będą też występować zjawiska takie jak huragany, grad i lawiny snieżne.

Ogromne znaczenie ma dokładne poznanie tych procesów, dzięki czemu można będzie opracować odpowiednie systemy ostrzeżeń oraz środków bezpieczeństwa, które zakładają m.in. edukację społeczeństwa. Prof. Lorenc przekonuje, że niezależnie od przyczyn, klimat się zmienia na naszych oczach i im szybciej rządy zrozumieją ten fakt, tym skuteczniejsze działania adaptacyjne będą mogły wprowadzić.

Instytut wskazuje, że usprawnienie modelowania i prognozowania zjawisk ekstremalnych pozwoli wdrożyć odpowiednie działania dostosowawcze, które kompleksowo przygotują społeczeństwo i wszystkie sektory gospodarki na nadchodzące zmiany. Docelowo rezultaty badań powinny zostać wykorzystane przez strategiczne resorty gospodarcze kraju dla co najmniej dwóch horyzontów czasowych: krótko- i długofalowych.

Jako krótkoterminowe działania wyznaczono opracowanie systemu bieżących ostrzeżeń oraz ochrony gospodarki i społeczeństwa przed skutkami ekstremalnych zjawisk. Działania długofalowe obejmować mają:

• modele klimatyczne w skali regionalnej i różne warianty scenariuszy oddziaływań klimatu na produkcję rolną i lasy,
• prognozę potrzeb wodnych i strategię ochrony wód powierzchniowych i podziemnych,
• opracowanie strategii bezpieczeństwa energetycznego Polski,
• prognozy skutków ekonomicznych i społecznych.

Cel ogólny powinien zostać osiągnięty poprzez realizację podstawowych dziewięciu zadań badawczych:

1. Zmiany klimatu i ich wpływ na środowisko naturalne Polski oraz określenie ich skutków ekonomicznych
Cel: Wskazanie, które zjawiska występują z największym nasileniem na obszarze Polski, które z nich są najgroźniejsze oraz opracowanie strategii adaptacyjnych dla gospodarki.
2. Stan zanieczyszczeń powietrza w Polsce jego wpływ na jakość życia – możliwości ograniczenia skutków
Cel: Określenie wzajemnych relacji pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza, w warstwie granicznej atmosfery (WGA) a zespołem czynników meteorologicznych wywołanych zmianami klimatu i ich wpływ na społeczno-ekonomiczne uwarunkowania życia mieszkańców Polski, w szczególności na stan zdrowia.
3. Zrównoważone gospodarowanie wodą, zasobami geologicznymi i leśnymi kraju
Cel: Opracowanie zasad, modeli i struktur zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi Polski wraz z oceną wpływu korzystania z tych zasobów na środowisko oraz na poziom i jakość życia społeczeństwa z uwzględnieniem postępujących zmian klimatu.
4. Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne (cywilne i ekonomiczne) kraju
Cel: Poznanie genezy oraz skali zagrożeń spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami przyrodniczymi na obszarze Polski. Wypracowanie metod systemu ostrzeżeń oraz metod łagodzenia i zapobiegania skutkom klęsk żywiołowych powodowanych przez zjawiska ekstremalne.
5. Rozwój metod prognozowania i systemów ostrzegania przed groźnymi zjawiskami hydrologicznymi i meteorologicznymi oraz wykorzystanie ich do osłony kraju
Cel: Udoskonalenie systemu opracowywania krótkoterminowych prognoz ostrzegających przed niebezpiecznymi zjawiskami atmosferycznymi poprzez:
• zastosowanie hydrodynamicznych modeli dwuwymiarowych,
• wykorzystanie w modelach hydrologicznych różnych dostępnych źródeł informacji,
• zwiększenie efektywności systemów ostrzeżeń przez wydłużenie horyzontu prognozy,
• przygotowanie podstaw metodycznych do wdrożenia hydrologicznej prognozy o charakterze probabilistycznym.
6. Bałtyk jako element systemu klimatycznego i jego rola w tworzeniu się stanów zagrożenia
Cel: Określenie roli Bałtyku jako czynnika klimatotwórczego (w skali regionalnej i lokalnej) niosącego również zagrożenia dla ludności żyjącej w jego zasięgu, środowiska i obszarów położonych wzdłuż polskiego wybrzeża.
7. Zagrożenia i uwarunkowania oraz możliwości realizacji krajowego zaopatrzenia w wodę ludności w świetle przepisów Unii Europejskiej
Cel: Analiza zagrożeń powodowanych przez zanieczyszczenia wody, udoskonalenie systemów monitorowania i ostrzegania, określenie kierunków technologicznych uzdatniania wody zużytej.
8. Przeciwdziałanie degradacji polskich zbiorników retencyjnych
Cel: Określenie dynamiki zmian objętości polskich zbiorników retencyjnych wraz z oceną możliwości rekultywacji ich czasz oraz poprawy jakości wody przy różnych scenariuszach zmian klimatu.
9. Perspektywiczne zagospodarowanie dorzecza Wisły z systemem ocen wpływu inwestycji hydrotechnicznych na środowisko
Cel: Opracowanie kompleksowego i spójnego z prawem polskim i unijnym programu zagospodarowania rzeki Wisły i całego obszaru dorzecza, z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju, i przestrzennego zagospodarowania terenu. Zmiany klimatu będą szczególnie istotne przy określeniu zmian dostępnych potrzeb wodnych przez gospodarkę i społeczeństwo, w tym ochrony przeciwpowodziowej i łagodzeniem skutków suszy.

Projekt finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Szczegółowe wyniki badań mają zostać przedstawione w maju tego roku.

Oficjalna strona projektu: klimat.imgw.pl.

 

OB, ChrońmyKlimat.pl

na podstawie materiałów z konferencji IMGW


ChronmyKlimat.pl – portal na temat zmian klimatu dla społeczeństwa i biznesu. © Copyright Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju
Redakcja: ul. Nabielaka 15 lok. 1, 00-743 Warszawa, tel. +48 +22 8510402, -03, -04, fax +48 +22 8510400, portal@chronmyklimat.pl